Ένα βιώσιμο modus operandi Όσο δύσκολη και απαιτητική είναι η στροφή στην αειφόρο ανάπτυξη, άλλο τόσο αναγκαία είναι πλέον.
Όσο δύσκολη και απαιτητική είναι η στροφή στην αειφόρο ανάπτυξη, άλλο τόσο αναγκαία είναι πλέον.
Της Νικόλ Κ. Φινοπούλου
Δικηγόρου, LLB, LLM, LPC, Alumni, Μέλους
Institute for Sustainability Leadership,
University of Cambridge, ιδρυτικής
δικηγόρου του CSR Cyprus
Σε άλλες εποχές μαθαίναμε στο σχολείο για την προστασία του περιβάλλοντος και πώς η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει τον πλανήτη μας στο μέλλον! Σήμερα ζούμε στο μέλλον! Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες μεγάλων κλιματικών αλλαγών, έντονων καιρικών φαινομένων, καθώς και μιας γενικότερης ανάγκης να βοηθήσουμε τον συνάνθρωπό μας και όλο το οικοσύστημα. Δεν είναι ξαφνικό που οι ηγέτες των χωρών έδωσαν οδηγίες να μπει ένα φρένο στην ανεξέλεγκτη υπερκατανάλωση του φυσικού πλούτου, στον αθέμιτο πλουτισμό και στην εκμετάλλευση των μεταναστευτικών ροών, δίνοντας σημασία στην αναθεώρηση του τρόπου παραγωγής και μεταφορών και στη δίκαιη μεταχείριση της προσφοράς υπηρεσιών δημόσιας υγείας.
Μπροστά στις προκλήσεις που ακολουθούν, την ίδια στιγμή που η οικονομική και κοινωνική αβεβαιότητα πρωταγωνιστεί, με την πανδημία να είναι ακόμα ανάμεσά μας, επιβάλλεται η εφαρμογή στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης (sustainable development), με πρωτοβουλίες και προγράμματα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ενώ και οι ίδιες οι επιχειρήσεις καλούνται να συμμορφωθούν και να ακολουθήσουν μια νέα προσέγγιση ως προς τον τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξής τους (π.χ. κριτήρια ESG και μοντέλο κυκλικής οικονομίας).
Η ΕΕ έχει εκδώσει εισιτήριο χωρίς επιστροφή
Η αειφόρος και βιώσιμη ανάπτυξη είναι πρωταρχικός στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και έχει τεθεί προ πολλού ως βασική της προτεραιότητα (2015/16). Υπάρχουν πολλές πτυχές και πολλές παράμετροι που χρειάζεται να ληφθούν υπόψη και να εφαρμοστούν ώστε τόσο η ΕΕ όσο και οι χώρες-μέλη να πετύχουν τον ολιστικό στόχο για ισχυρή ανάπτυξη σήμερα,
χωρίς όμως να υπονομεύονται οι μελλοντικές γενιές. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΕΕ επιδιώκει τη συνοχή μεταξύ βιομηχανικής, περιβαλλοντικής, κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής, ώστε να δημιουργήσει ένα ιδανικό επιχειρηματικό περιβάλλον το οποίο θα προάγει τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την καινοτομία.
Όπως ενδεικτικά ανέφερε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εγκρίνοντας το κυπριακό Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2027 (Recovery and Resilience Plan), «είναι σημαντικό η δική σας
επιτυχία να είναι και δική μας, μια ευρωπαϊκή επιτυχία». Όπως και των άλλων χωρών, το κυπριακό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία, στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της
μακροχρόνιας ανάπτυξης, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στη δημιουργία συνθηκών κοινωνικής συνοχής.
Βασικό κεφαλαιό η Βιώσιμη χρηματόδότηση
Τι χρειάζεται για την επίτευξη οποιουδήποτε επιχειρησιακού στόχου (business strategy); Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και ξεκάθαροι, απαιτούνται κεφάλαια. Χωρίς τα απαιτούμενα κεφάλαια, όσο μεγαλόπνοοι και αναλυτικοί στόχοι και να τεθούν, στο τέλος θα μείνουν απλώς στα χαρτιά και στο στάδιο των ιδεών. Η ΕΕ από το 2016 εξετάζει τρόπους και μεθόδους ενσωμάτωσης ζητημάτων αειφόρου ανάπτυξης στο πλαίσιο χρηματοοικονομικής πολιτικής για την κινητοποίηση χρηματοδότησης (flow of money) σε βιώσιμες δραστηριότητες με απώτερο σκοπό τη βιώσιμη ανάπτυξη. Εξού και από το 2018 έχει υιοθετήσει ένα ειδικό και στοχευμένο Σχέδιο Δράσης με συγκεκριμένες οικονομικές και τεχνικές παραμέτρους για βιώσιμη χρηματοδότηση (Financing Sustainable Growth / Sustainable Finance Action Plan). Σκοπός της ΕΕ είναι τα κράτη-μέλη να υλοποιήσουν τη δέσμευσή τους
52 ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ για διοχέτευση ιδιωτικών κεφαλαίων προς επενδύσεις οι οποίες να υποστηρίζουν τη Συμφωνία του Παρισιού (Paris Agreement 2016), με αρχική στόχευση την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα μέχρι το 2050, αλλά και με παράλληλη επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals - SDGs) των Ηνωμένων Εθνών. Είναι ευρέως παραδεκτό ότι μόνο με στοχευμένα έργα θα μπορέσει να υλοποιηθεί και η περίφημη Πράσινη Συμφωνία (Global Green Deal / UN) η οποία προβλέπει για μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία.
Έχοντας όλα αυτά υπόψη, λοιπόν, είναι φυσικό επακόλουθο να αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των επενδυτών οι οποίοι λαμβάνουν σημαντικά υπόψη τους παράγοντες ΠεριβάλλονΚοινωνία-Διακυβέρνηση (Environmental, Social and Governance - ESG) κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Το κυπριακό σχέδιο ανάκαμψης και ανθέκτικοτητας δινέι ιδιαιτέρη έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία, στην ένισχυση της ανθέκτικοτητας και της μακροχρόνιας ανάπτυξης, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στη δημιουργία συνθηκών κοινωνικής συνοχής
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που δημιουργούνται διαρκώς επενδυτικά οχήματα μακροχρόνιου ορίζοντα τα οποία επενδύουν σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και έργα. Καθώς η αξιοποίηση των κριτηρίων ESG εξελίσσεται σε ολοένα και πιο σημαντικό πυλώνα της επενδυτικής διαδικασίας, οι τρόποι μέτρησης του πραγματικού αντίκτυπου μιας επένδυσης ή χρηματοδότησης καθίστανται όλο και πιο σημαντικοί. Άλλωστε, μόνο έτσι θα μπορέσουν οι επενδυτές να κατανοήσουν εις βάθος τους οργανισμούς και τα έργα στα οποία επενδύουν. Η δημιουργία αυτών των κριτηρίων εξακολουθεί να αποτελεί μια υπό εξέλιξη διαδικασία, στην οποία εμπλέκονται πολλοί φορείς διεθνώς. Ενδεικτικά αναφέρουμε το Sustainability Accounting Standards Board (SASB), το Global Reporting Initiative (GRI) και το Task Force on Climaterelated Financial Disclosures (TCFD), τα οποία εργάζονται συνεχώς για τη δημιουργία σχετικών προτύπων. Μέχρι την οριστικοποίηση των σχετικών προτύπων, υπάρχουν αρκετές πλατφόρμες και δείκτες που χρησιμοποιούνται από οργανισμούς και επενδυτές ώστε να λαμβάνουν τις κατάλληλες αποφάσεις σε σχέση με τη μακροχρόνια βιωσιμότητα των όποιων επενδύσεων ή έργων.
Η ΕΚΕ παραμενει σημαντικη
Είναι καθολικά αποδεκτό πως οι ενέργειες και οι δράσεις των επιχειρήσεων έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των
ανθρώπων, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Επιπτώσεις οι οποίες συνδέονται με τα προϊόντα και τις
υπηρεσίες που προσφέρουν, τις θέσεις εργασίας, τις ευκαιρίες εργοδότησης και τις συνθήκες εργασίας, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την υγεία, το περιβάλλον, την καινοτομία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, απαιτείται από τις επιχειρήσεις οι δράσεις τους όχι απλώς να μην έχουν αρνητικό αντίκτυπο αλλά να έχουν θετικό. Αυτό το καθήκον των επιχειρήσεων εμπερικλείεται σε τρεις λέξεις:
Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καθορίσει την ΕΚΕ ως «την ευθύνη των επιχειρήσεων για τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να καθοδηγείται από τις ίδιες τις εταιρείες. Οι εταιρείες μπορούν να γίνουν κοινωνικά υπεύθυνες με: (i) ενσωμάτωση κοινωνικών, περιβαλλοντικών, ηθικών και καταναλωτικών παραγόντων στις επιχειρηματικές τους στρατηγικές και λειτουργίες και (ii) ακολουθώντας τον νόμο». (2011). Αυτές οι δύο πτυχές μαζί με άλλες, όπως τα «κριτήρια ESG», οι «βιώσιμες επιχειρήσεις» και η «δημιουργία κοινής αξίας», αλληλεπικαλύπτονται με πολλούς τρόπους.
Κύπρός και Βιώσιμότητα
Με την Κύπρο να ετοιμάζεται να δεχθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ, η οποία στις 26 Ιουλίου 2021 έχει εγκρίνει το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της χώρας, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως η εφαρμογή των κανόνων που αφορούν τη βιώσιμη χρηματοδότηση και ανάπτυξη κάθε άλλο παρά πυροτέχνημα είναι. Μπορεί τα όσα προαναφέραμε να μοιάζουν με ένα δύσκολο παζλ, ωστόσο το 2021 αποτελεί σίγουρα τη χρονιά κατά την οποία η μετάβαση σε ένα πιο πράσινο και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης θα αρχίσει να υλοποιείται στην πράξη. Ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία ως σύνολο, πρέπει να αρχίσουν να διαμορφώνουν το μέλλον τους και όχι απλώς να επιβιώνουν στις υπάρχουσες συνθήκες.